If I were Birtukan! (II)

Truth be told, I wasn’t certain which topic I will dwell on when I promised continuation on the above title. But that did not mean I, like everyone else, was short of vexing questions that scream for contextual redress. The emails I received shed light on a particular subject which I believe is dangerously misunderstood and about which I strongly feel about.

Role of “The Leader”
Quite a few emailers wondered if the view in my previous article did not border hero worship while others felt I was a little too insensitive toward old timers. Nothing can be further from the truth.

I am from the school which heralds the individual as the source of breakthrough ideas, the inspirer, the risk taker, the organizer and leader. World history is replete with life-changing milestones thanks to the inspired leadership of individuals. The same holds true for Ethiopia, well, until 1974 when Marxism took over, crushed the spirit of the “individual” and replaced it with bogus “collective leadership” madness. Onslaught on individualism and the individual was a necessary political agenda if the communist movement was to succeed. It is exactly what happened. Every organization, party, government, Kifle-Hager down to the Kebele level was issued a modular organization structure that espouses “Collective Leadership”.

What amazes me is long after the communist system was thrown into the dust bin of history, Ethiopian political parties and social organizations continued to use the model as if they are not aware of the system’s demise. Look at the organization chart of any political party including UDJ’s and EPRDF’s for that matter; they are replicas of the old system: “Teqlala Gubae-Maekelawi Committee-Sira AsfeTsami Committee-LiqeMenber-Teqedami Mikitl Leqe….”

Coming back to the topic at hand, I have the greatest sympathy for the position of “LiqeMenber/Chairperson/President”. Without underplaying the role and importance of other party organs, the Chairperson, which I prefer to call CEO, holds the most crucial position and carries by far the greatest responsibility.

Now, do our organizations give the CEO commensurate authority? No at all! Do they want to hold him accountable for everything? In a heart beat! The CEO has the unkindest cut of all and lacks the basic right to choose his own cabinet, the soldiers he will go to war with. He is forced to work with strangers who are funneled through an incompetent “election” process. These people might not even align with the CEO’s management style, relate with his enthusiasm and measure up to his competence standard. No wonder we find ourselves in a perennially stagnant state of affair. Even a novice management student will find our arrangement laughable.

Can somebody tell me how in the world we can expect results from a party CEO if she does not even have the authority to hire and fire employees, for example? Should she be wasting valuable time lobbying incongruent Executive Committee members? Should she even dwell on such trivialities when there are tons of burning issues on her plate? Remember when the termination of a secretary and a janitor from UDJ’s office by an executive became cause for turmoil and media circus? That week was one of the most bewildering and heart-wrenching for many and heightened cynicism over the capacity of Ethiopian political organizations to go far.

In a September 2009 article, “No leader No Glory” http://kuchiye.blogspot.com/ I tried to underscore the danger of this antediluvian arrangement and even went as far as suggesting a compromise solution, if for any number of reasons we found it difficult to allow the CEO pick his team a 100%. We can start with a 50/50 arrangement. Let the CEO choose 50% of his cabinet and the General Assembly the rest 50%. I felt this will be a good start in efforts aimed at modernizing our organizations.

Let’s remember accountability is an honored prerogative for a driven CEO, but only if the CEO is empowered with the requisite authority to do his job. US president Harry Truman had a sign on his desk with the inscription “The buck stops here!”, meaning he accepts personal responsibility for the way the country was governed and did not pass the buck to anyone else. But he had executive authority to do his job.

Hopefully, nobody in his right mind will accuse me of advocating dictatorship. In a democracy, a CEO’s authority is crafted with enough checks and balances, as for example the President’s authority in the USA. The last time I checked, there was no dictatorship in the USA! What I am trying to plead with Ethiopian stake holders in political and social organizations is our concept of the leader’s role, responsibility and authority need to change. Absence of appropriate delegated authority in a CEO’s position is a recipe for disaster. “ebab yaye beliT bereye” mentality will not take us far for not every tree bark is a snake.

If I were Birtukan, I will take this issue as a priority item and discuss it with my colleagues. I will even seek the services of a professional who can streamline the organization structure, prepare standard operating procedure and train staff. One of the marks of a forward looking leader is her ability to identify stagnant cultures and move with fortitude to change them. On the flip side, the mark of a mature society is its ability to identify a good leader and be ready to nurture and protect her.

Where there is no leader there won’t be glory! It took the leadership quality of Abraham Lincoln to get the America we know today, it took the combined leadership of Emperors Tewodros, Yohannes and Menelik to put the broken pieces of Ethiopia together and we now have a home, it took the acumen of Steve Jobs to rescue Apple from its death bed and bless us with the IMac, Iphone and Ipad; it took the creative and entrepreneurial genius of Larry Page and Sergey Brin to give us Google without which we will all be lost, literally. Indeed, leaders matter!

“ድሮም ሆኖ አያውቅም፣
ትናንት ሆነ ዛሬም
አንድ የንብ አውራ ነው- ከሺህ ሰራዊት ጋር
ውጤትን የሚያሳይ- የሚጋግረው ማር፡፡”
ዳግማዊ ዳዊት - ጥቅምት 2002
kuchiye@gmail.com

If I were Birtukan!

Not by any stretch of the imagination, I cannot be Birtukan. Nonetheless, the rampant “what would she do next?” question tempted me to join the speculative frenzy which is pervasive in every household and on every Ethiopian and international media. First, I don’t for a second believe she will quit politics.

The Birtukan I perceive will ponder over her options very carefully. Will recognize the worth of her national and international stature and make use of it without undue delay. She will refuse to be burdened by IOUs, albeit politely. She will refine her chosen method of struggle, will scrutinize the ever evolving dimension of Ethiopian politics and muse over why the road followed so far did not take anywhere. She will dare to clean house and start anew, will not allow herself to be surrounded by perennially angry, hopelessly paranoid and egotistically disposed constituents. She will not be mad, but most certainly she will work smart to get even. She will think and act long term - never getting overly entangled in the hurly-burly of the day.

It is about organization!
Yes, it is all about organization and organizations don’t grow on trees. They require insight, expertise and patience. Most of all, they need to be designed to serve a given purpose within a given environment and time frame. The design will take into account required resources and anticipate factors that will have direct and indirect bearing over expected outcome. This sounds bland but let me continue…

The here and now for Birtukan, as far as organization goes, is to offer a reengineered UDJ that looks and smells fresh. One that has shade its old sheath, one that portrays enough vitality and agility to challenge EPRDF come 2015. A new image for UDJ is an absolute necessity given the self inflicted and adversary fanned stigma surrounding the party. I am, of course, assuming UDJ will continue to conduct the struggle from within the country as I believe it should.

Now, does Birtukan have anything to learn from parties of yesteryear? Not very much I am afraid, since their module, ideology and language is a thing of the past. I would rather she focus on fashioning an organization that suits today’s need, uses today’s technology and attracts today’s youth (69% of population under 30!). She should not be afraid to surround herself with the educated youth of Ethiopia for even if they make mistakes they have their life ahead of them to make the mistakes good. Zenawi seems to have captured the essence of this palpable strategy as demonstrated in his recent government and party reorganization, even though many will hasten to add “for devious motives!” Bottom line is only through the instrument of a vibrant and creative youth machinery would UDJ hope to counter the equally energetic and well oiled organization of EPRDF.

OK, what good is an organization or an army without clear mission and strategy? UDJ should pay special attention and make sure the mission and strategy of the party is not shrouded in high sounding nothing. Rather, it should be concise and easily understood so that party operatives and supporters of varying educational levels use them to advocate the causes of UDJ. Time and again, even as the Republican Party in the recent US mid-term election demonstrated, simplicity of mission and strategy lends to expanding and exciting the member base; it lends to consistency of ideas and messages and prevents the adversary from toying with the purposes and intentions of UDJ as it did in the past.

The need for strategic plan that marries mission and resources needs no emphasis, of course. UDJ’s plan should be specific enough to outline what it intends to achieved in year one, two, three and until the next election. That is what people will buy into, specific action plans.

Birtukan should accept the fact that there is a confidence crisis hovering over UDJ. The way the 2005 election and its aftermath was handled, the ugly and protracted internal wrangling, the despicable way some in the leadership position paraded themselves has left bad test in the public’s mouth. Public confidence is easy to lose and hard, very hard, to regain. That is why UDJ needs to craft a public policy strategy and commit resources in order to gain back confidence. Only when the public sees a revitalized UDJ in action will confidence be renewed. Only when UDJ’s leaders demonstrate astute management in organization and politics, only when they measure up to a respectable statesmanship level with regard to language, attire, yes attire too, would the public respect them and bring them back to its fold.

If I were Birtukan, I would pay special attention to the irksome feeling among Ethiopians, scholar and lay alike, that the present ethnically federated structure carries eminent threat to the country’s stability and might even lead to ethnic conflict. In UDJ, people want to see an organization with deep understanding of the intricacies of the challenge, capable enough to play a leading role in efforts aimed at averting it, and strong enough to manage it if such a fateful crisis occurs. During my recent trip home, what I observed is people don’t have much confidence in the opposition in general, and who would blame them for that? Ironically, it is because of the inherent fear of instability that many opt to live with EPRDF knowing fully well it is the proponent of the ethnicity virus and also the one with organizational muscle to manage it.

UDJ has unenviable tasks ahead; but its leaders have to come to terms with the fact that time and resource invested in building a solid, well-oiled organization has enormous returns. Just look at the opportunities missed for lack of an organized party that could have lead and empowered the Ethiopian people: 1960, 1974, 1989 and 2005 to name but a few. Let’s think organization and let’s think long term. Who wants to be the family who set out to prepare the “berbere” as the bridal party was knocking at the door?

And oh! If I were Birtukan, I would never pay attention to the vicious insinuation, mostly from competing opposition groups that she broke down in prison. A good politician lives to fight another day - ask St. Paul who built the largest institution on our planet.

(To be continued)

What we really need!

Because of the utmost admiration I have for his tireless effort, I read all six parts of Prof. Al-Mariam's recent series. I am not sure if I am better off today understanding the intricacies of Ethiopian politics than I was before the series started. I am, also, not entirely certain if Al-Mariam came up with novel ideas that could coalesce individual or group “hummingbirds”. Needless to say, appeal for unity is easier said than done. The real challenge lies in figuring out modalities that could bring disparate organizations together. Equally, if not more important, is the task of actually making the modality work through clever management and political skill. I would argue the absence of the last two is the cause for the fracturing of past unions and coalitions. If I missed Al-Mariam’s take, which is entirely possible, you can blame it on my Stage I Alzheimer(my friends insist it is stage II) or on the maze in the writer's presentation.

I opted to pen this brief opinion to highlight a priority undertaking that I, and probably many others, consider important with regard to the mode and direction of opposition politics. It is an ever pervasive problem that continues to render opposition politics ineffective.
As much as I admire, and sometimes even enjoy the punditry of Ethiopian elites, it pains me to proclaim that none of the heavyweight pundits are members of viable organizations – not even members of the innocuous "support organizations" that spearhead the countless mass-rallies and lobbying efforts taking place all over the world. In the interest of full disclosure, I must confess I have monitored pundit participation in rallies and their membership in political and support organizations. Seldom did my amateur craving for celebrity citing got rewarded. Either Ethiopian elites do not tune to community radio stations and websites that make incessant appeal for participation, or they do not consider mass rallies and grass root politics “appropriate” to their taste.

Honestly speaking, I am growing weary, as probably many are, of the elite’s convenient fortification behind long distance politicking, punditry and NGOs. No doubt punditry is a noble enterprise and should be respected as such; but it is a self-serving undertaking for the most part.

Going back to Al-Mariam’s series, none of the elites he cited in his writing including Gandhi, Mandela, Lenin, the founding fathers of America and even Meles Zenawi brought their struggle to victory by way of sling politics and punditry. They either joined existing organizations and made them better or formed entirely new ones.

One can write ad-infinitum about democracy, human right and tyranny. One can condemn the EPRDF in the strongest of languages. One can also do all the Monday-night quarterbacking on why so-and-so party should not have participated in the 2005 election - it serves very little purpose. I have a feeling Ethiopians are tired of being told what they need; for they are one of the most politicized people in the entire African continent. They do know what they want as made clear in the ’97 and ’05 election. What they don’t know is how to get to where they want to be and the elite has the key to that. They want to see the elite step out of its comfort zone and dirty its hands while running viable organizations. What they yearn for is a new breed of leaders who have the wherewithal, intellect and leadership quality to usher an era of politics that bring people together. Min lemalet felige new, the Ethiopian elite needs to come out of its ivory tower and start working with the common man in the various communities, pay a little more sacrifice and lead by example.

Talking about “Min lemalet felige new”, I urge you to check out a new Ethiopian political comedy titled “Tikus Dinich”. You will crack over and over again. Who said politics cannot be humorous? Here is the link:
http://www.diretube.com/amharic-comedy/tikus-dinich-funny-hq-video_ed9584d38.html


kiuchiye@gmail.com
July 14, 2010

To Kefe

My friend is wise a person
Never shy to seek opinion
Will see you labor and toil
Knowing fully well his will prevail

My friend is kindheartedly kind
Ever so supple and benigned
From a distance you will hear
His kind little heart flutter
At misfortune so slender

He is generous as generous can be
Will wine you, dine you
Will make you laugh and guff
But as you pray for the night to extend,
And speculate on the next round
Inquire he does you, my friend
If the night has not gone too wild

Talk about excitable? That is my friend
Never shy to take a new bull by the horn
And ride it ‘til it ain’t no fun.
But he is my friend, always will be.

Happy Birthday My Brother!
June 23, 2010

“ነፃነትና ዳኝነት በኢትዮጵያ” - በስዬ አብርሃ

እንደ ግምገማ - ኩችዩ
“መጽሐፍ!” ሲሉት ሰፍ የሚል ከራማ ቢጤ አለብኝ መሰል ስዬ አብርሃ ደረሱ የተባለው መድብል እጄ እስኪገባ ቸኩዬ ነበር። ባገራችን የቅርብ ዘመን ታሪክ ላይ አሻራቸውን ካተሙት ጥቂት ስዎች መሀል ናቸውና እኒህ ሰው የሚሉትን ለማወቅ ብተጋ አይፈረድኝም። ጀመርሁ የሚሉት የሁለተኛው ምዕራፍ ጉዟቸው የምንፈልገው ዓይነት መሆኑን የሚያመላክቱ ፍንጮች ያዘለ ሊሆን ስለሚችልም መጽሐፉን ለማንበብ በቂ ምክንያት አለ። ላወቀበት በመስመሮቹ መሀል የተሰነጉትን ሁሉ መመርመር ነው።

የትኛውም የሥነ-ጽሑፍ ሥራ ከወቅት ጋር ባለው ተዛምዶ መነበብ አለበትና ደራሲው ለምንና አሁን መናገር ፈለጉ? የሚለውን ለመመለስ ሞክሬያአለሁ። አንድም የጎደፈ ስምን ለማጽዳት፤ አንድም የገዘፈ ችግር አገራዊ ትኩረት እንዲያገኝ ለማድርግ፤ አንድም ላዲስ የፖለቲካ ግብ መደላድል ለመፍጠር፤ አንድም ደግሞ ለበቀል ሊሆን ይችላል አልኩ። የጠቀስኳቸው አነሳሾች ነውር ወይንም መሰሪነት አላቸው ለማለት አይደለም። ያ እያንዳንዱ አንባቢ በየበኩሉ የሚደርስበት ድምዳሜ ነው።

ሌላው ታሳቢ ደግሞ ከደራሲው ጀርባ-አጥንት ጋር ተያይዞ ብቅ የሚለው የጥርጣሬ መንፈስ ይመስለኛል። በዚህ ረገድ ብዙዎቻችን እንደ ጎጃሙ ገበሬ እንደ ተክለዬስ የፖለቲካ ሰዎችን የምናየው በጎሪጥ ነው። እንኳንስ እኛ የሶስተኛ ዓለም ሰዎች ያንደኛ ዓለሙ ያሜሪካ ሕዝብ 70% ያህሉ በፖለቲከኞች ላይ ዕምነት አጥቶ የለም እንዴ? የነስዬ ጉዳይ ከተነሳ ደግሞ ነገሩ በመጠኑ ወሰብሰብ ይላል። ከብሔር ፖለቲካ ካምፕ ወደ ሕብረብሔር ፖለቲካ ካምፕ የዘለለን ሰው ባንዴ ሊያቅፉት ያሰቸግራልና ለተወሰነ ጊዜ በጥርጣሬ ዳመና ተከበው መሥራታቸው የማይቀር ነው። የጨዋታው ሕግ ስለሆነ ይህን አይስቱትም በዬ እገምታለሁ።

ይሁን እንጅ፤ የኔዋ የጥርጣሬ ዳመና ተግባራዊ እንቅስቃሴዎችን እየመዘነች፤ ደረጃ በደረጃ እየጠራች ለመሄድ የተዘጋጀች ናት። እንደምንም ብዬ እዚህ ደረጃ ላይ ያደረስኳት ይምስለኛል። ሚዛናዊነቷ ደግሞ ለየትኛውም ወገኔ ነው። ተስፋ በትናንት ላይ ሳይሆን በዛሬውና በወደፊቱ ውሎ ላይ የሚገንባ እሴት ነውና ዝንተ-ዓለም የጥርጣሬ ተገዥ ልንሆን አይገባም ከሚሉት ወገን ነኝ። ቁም ነገሩም፤ ብልህነቱም ያለው አዕምሮን አትግቶ ልብን ከፍቶ ማዳምጡ ላይ እንጂ ማለቂያ ለሌው የ “ጠርጥር!” ባህል ተገዥ እመሆን ላይ አይደለም። ይህን ማድረግ ያልቻለ ህሊና ራሱን ቢታዘብ ይሻለዋል።

እንግዲህ ሁሌም እንደማደርገው መጽሐፉ ወስጥ ቀልቤን ከሳቡት መሀከል አንድ-ሦስቱ ላይ ላብራባችው። የቀሩትን ለማወቅ ገዘቶ ማንበብ ነው ወዳጄ! - ገቢው ለአንድነት አይደል?

“በደል ደርሶብኛል! ንጽህናዬ ሊታወቅልኝ ይገባል! ማስረጃዬም ይኸው!” ብሎ ወደ ህሊና አደባባይ የሚመጣ ሰው በመሠረቱ ሊከበር ይገባል - በታሪካችን ውሰጥ ይህን ያደረጉ ብዙ አይደሉምና። ካላችሁስ ጥርጣሬን ማጠንከር ተከሶና ታምቶ ፀጥ በሚለው ላይ ነው።

ደራሲው ስዬ ነገሮችን እንደማያደባልቁ በመጽሐፉ ምርቃት ላይ አሳውቀዋል። ህዝብ ከርሳችው የሚጠብቀው “የሕወሀትን ታሪክ፤ ወሰጠ-ነገሩን፤ ውጣ-ውረዱን፤ ሹም-ሺሩን… ወዘተ እንድተርክለት መሆኑን አውቃለሁ” ብለዋል። ዕድሜውን ከሰጣቸው ለታሪክና ለተመክሮ ቅርስ የሚሆኑ ፅሁፎች እንደሚያቀርቡም ቃል ገብተዋል። ሰለሆነም ለጊዜው ልንተቻቸው የምንችለው ለህትመት ባበቁት “ነፃነትና ዳኝነት በኢትዮጵያ” በሚለው አቅርቦት ላይ ብቻ ነው።

እንደኛ ባለ አገር ዳኝንት በገዥው ፓርቲና በመንግሥት ተጽእኖ ውስጥ ለመሆኑ ክርክር የሚያስፈልገው አይመስለኝም - የሁዋላ-ቀርነታችንም ሆነ የንዝንዛችን መነሻ ይኽው ነው። ያቶ ስዬ መጽሃፍ የችሎቱንና የእሥር ቤቱን ድራማ የሲኒማ ያህል ነው ቀርጾ የሚያሳየን። የደራሲው ተማጽኖ “በኔ ላይ የደረሰው የፍትህ መዛባት በመላ አገሪቱ ወስጥ ባሉ ወገኖቼ ላይ እየደረሰ ያለ ለመሆኑ ቋሚ ምስክር ነኝ!” የሚል ይመስላል። ከሌሎች ጋር ተዳምሮ፤ ይሄ ግንዛቤ በሰውዬው የፖለቲካ አስተሳሰብ ለውጥ ላይ ተጽዕኖ አላደረገም ማለት የሚቻል አይመስለኝም።

ከፍርድ ቤት ትዕዛዝ ውጭ ተከሳሹን በእስር ለማቆየት ባንድ ጀምበር የወጣው ህግ፤ የብርቱካን ሚደቅሳ ችሎት ፍትሀዊነት፤ ወጣቱ ዳኛ ባስተዳደሩ ለህግ አልገዛም ማለት የደረሰበት ብርቱ ፀፀት፤ የእስር ቤቶቹ መጨናነቅና የምሳሰሉት ገለፃዎች የሚያስደምሙም ቅስም የሚሰበሩም ሆነው አግኝቻቸዋለሁ። መልዕክታቸውን ማሰተላለፍ ይችሉ ዘንድ ደራሲው ቋንቋውን ደህና አርገው ያስገበሩትም ይመስላል።

በሁለተኛ ደረጃ ያጤንሁትና ደራሲው በጽኑ እንዲታወቅላቸው የፈለጉት ጭብጥ ደግሞ በርሳቸው ቡድንና በጠቅላይ ሚኒስትር መለስ ቡድን መሀከል የኢትዮ-ኤርትራ ጦርነትን አስመልክቶ የተፈጠረው ያቋም ልዩነት ሰለባ እንዳደረጋቸው ነው። “በህወሐት ውስጥ ለተከሰተው መሰነጣጠቅ ዋናው መንስኤ በኢትዮ-ኤርትራ ጦርነት ዙሪያ የተከሰተው ጦርነት ነበር” በማለት ፈርጠም አርገው ይከራከራሉ።

የነስዬ ወገን “የወራሪውን ጦር አከርካሪ መስበር የተያዘውን መሬት እርግጠኛ በሆነ መልኩ እንዲመለስ ያደርጋል፤ በኤርትራ የሚኖረው መንግሥት ለዘለቄታው በኢትዮጵያም ሆነ ባካባቢያችን የስጋት ጠንቅ ያልሆነና ልኩን ያወቀ እንዲሆን ያደረጋል…በሁለቱ አገሮች መሀከል በእንጥልጥል ያሉ ችግሮች ተፈትተው የሁለቱም ግንኙነት በጠንካራ መደላድል ላይ የሚገነባበት ሁኔታ ይፈጠራል” የሚል አቋም እንደነበረው ደራሲው ያስረዳሉ። ባንጻሩ ደግሞ ያቶ መለስ ቡድን፤ በተለይም አቶ መለስ ይህን የመከላከያ ጦርነት ዓላማ እነዳልደገፉና፤ ዓላማው በኢሕአዴግ ምክር ቤት ከጸደቀ በሗላም ለተፈጻሚነቱ መሰናክል እንደሆኑ ነው ጠንክረው የሚያትቱት። የገጽ ማዕቀቤ ብዙ እንዳትት አይፈቅድልኝምና ዝርዝሩን ከመጽሐፉ ብታገኙ ይሻላል እላለሁ።

መጽሐፉ እጅግ በርካታ በሆኑ ያገራችን ጉዳዮች ላይ ጮራ ይፈነጥቃል። በፖለቲካው፤ በማህበራዊው፤ በመንግሥት ቁንጮና በዙሪያው ስለተቀመጡት ሰዎች ምንነትና ማንነት፤ በረጅም ዘመን መከራ የተፈተነ ወዳጅነት ለህልውናና ለጥቅም እንዴት ተኖ እንደሚጠፋ፤ እነዚህን ሁሉ በመጽሀፉ ውሰጥ ከዳር እሰከዳር ተርከፍክፈው ታገኟቸዋላቸሁ። ከላይ እንደጠቆምሁት ደግሞ በመስመሮቹ መሀል የተሰነጉትን ፍንጮች በቅጡ መመርመር የሚችል ብዙ ያገኝበታል።

በመጨረሻም፤ ከሥነ ጽሑፍ አንፃር ልተች ብል አጉል እንዳልዳክር እሰጋለሁና ለነ አበራ ለማ ብተውላቸው ይሻል መሰለኝ። የደራሲ ማሞ ለማን “የወገን ጦር ትዝታዬ” እንዴት እነዳሳመረው ትዝ ይላችሁ የለም? www.abugidainfo.com/amharic/?p=3094. (በነገራችን ላይ - ዓይኔ ነው ወይስ ኢትዮ ሚዲያ መዝገብ-ቤት የለውም?)

“Freedom & Justice in Ethiopia” - By Siye Abraha
Book Review by Kuchiye
kuchiye@gmail.com
May 8, 2010

"ዱድ! ብሩን አሳዬኝ!" Dude, Show Me the Money!

በውጭ የሚኖረው ወጣት ባገሩ ፖለቲካ ንቁ ተሳታፊ አለመሆኑ ያሳዝነኛል። አንዳንዴማ ከዚያም ያለፈ ነው የሚያደርገኝ። ሰሞኑን ታዲያ ጃዋር ሲራጅ መሀመድ የተባለ ኦሮሞ ወገኔ ተስፋ ዘራብኝ።

ዲሲ በተካሄደው ዓውደ ጥናት ላይ ነው የ24 ዓመቱ ጃዋር “ዱድ” ሥራውን ሲያቀርብ ያዳመጥሁት። የነጠሩ ሊቆች የሚወጡበት የስታንፈርድ ዩኒቨርስቲ ምሩቅ ነውና የዋዛ 24 ዓመት እንዳይመስላችሁ። ባንፃሩ ደግሞ ከጃዋር ጋር መድረክ የተጋሩት ምሁራን ባገራችን ፓለቲካ ውስጥ ቆይታ ያደረጉ፤ የቤታችንን ግድግዳ ጌጦች ያህል የምናውቃቸው ባለውለታዎቻችን ነበሩ። እዚህ ላይ በጃዋርና በሌሎቹ መሀከል የነበረው የዕድሜ ልዩነት ከልክ በላይ እንዳስደመመኝና ጥያቄዎች እንደጫረብኝ ልደብቃችሁ አልችልም። ያነሳቸው ነጥቦች ጆሮዬ ላይ ሲዘምሩብኝ ነው የከረሙትና ላከፍላችሁ ብዕሬን አነሳሁ።

ሦስት ቀን ስለፈጀው ዓውደ ጥናት ባንዲት አንቀጽ ውስጥ ጥቂት ልበልና ጃዋር በምሳሌነት እንዲያገለግለኝ ወደመረጥሁት ወደ ወጣቱ ጉዳይ እመለሳለሁ። ያለጥርጥር እጅግ የተሳካ ስብሰባ ነበር። አዘጋጆቹ ብዙ ጉልበት እንዳፈሰሱበት የሚመሰክሩ አሻራዎች ስላየሁ አብዝቼ ላመሰግናቸው እወዳለሁ። አቅራቢዎቹም፤ ታዳሚውም ሀላፊነታቸውን ሲወጡ ያየሁት ፍጹም በሰከነ ቋንቋና በደርባባ ባህርይ ስለነበር ስልጡን ፖለቲካ ተገቢ ቦታውን እያገኘ ነው አልሁ። ታዲያ በባህላችን “ግን” ካልተጨመረበት ምስጋና ምስጋና አይሆንምና ለወደፊቱ ይታሰብበት ዘንድ ላዘጋጆቹ ትንሺ ቅር ያለኝን ነገር ላካፍላቸው እወዳለሁ። የኢትዮጵያ ችግር በርካታ ሆኖባችሁ ይመስለኛል ሁሉን ርዕስ ለመሸፈን ባደረጋችሁት ሙከራ ዓቢይ ጉዳዮች ላይ ሊያወያዩን የመጡ ምሁራን ሰዓት እያነሳቸው ነገራቸውን እንዲቆራርጡ መገደዳቸው አሳቆኛል። ያቅራቢዎቹን ቁጥር ሰብሰብ ማድረግ ቅያሜ የሚያስከትል ሆኖባችሁ ይሆን?

የጃዋር አቀራረብ የወጣት ለዛና የወጣት ነፃ አስተሳሰብ የተንጸባረቀበት ነበር። በዝግጅት ደረጃም የተሻለ ሆኖ አግኝቸዋለሁ - ፓወር-ፖይንት ተክኖሎጅን ተጠቅሟል፤ የኢትዮጵያ ፖሊቲካ ምን ዓይነት አጣብቂኝ ውስጥ እንዳለ ለማስረዳት በቃላት ጋጋታና በ “እጠቅሳልሁ” “አልጠቅስም” አባዜ አልታሰረም። በአዕምሮ ውስጥ ታትሞ በሚቀር ቪዡዋል ቻርት አማካይነት በሁለት የፖለቲካ ጠርዞች ላይ የሚገኙትን አስተሳሰቦች ደህና አድርጎ ተንትኖ መፍትሔው መሀል ላይ መገናኘት ብቻ መሆኑን በሚገባ አስረድቷል።

በርሱ ስሌት በ “ብሔርተኛውም” ሆነ “ኢትዮጵያዊነት” በሚለው ካምፕ ውስጥ አክራሪ ዓይነት አቋም ያላቸው ከ 20% አይበልጡም። ቀሪው 80% ፍጹም ሠላማዊ ኑሮ ፈላጊና የብሔር ቅርሱን ለማዳበር የሚያስችል ሥርዓት እስካገኘ ድረስ በኢትዮጵያዊነት መለያው የሚኮራ ነው። “ሆኖም ግን በየመድረኩና በየቤቱ ከሚመነዘሩት የመልካም ምኞት መግለጫዎች ባሻገር ተጨባጭ ሥራ መሠራት አለበት” አለ።

“ፈተናው እዚህ ላይ ነው ወገኖቼ! አዲሱ ትውልድ ለዙሪያ ጥምጥም ፍልስፍና፤ ለዲስኩርና ለቃላት ማንጠር ትዕግሥትም አንጀትም የለውም” ሲል አስጠነቀቀ ጃዋር ድምጹን ከረር አድርጎ። አውራ ጣቱንና የታጠፈች ሌባ ጣቱን ሕዝቡ እንዲያይለት ከፍ አድርጎ ደጋገሞ እያፋተገ “ይህ ትውልድ የ ሾው-ሚ-ዘ መኒ! ትውልድ መሆኑን መቀበል አለብን!” አለ። ጭብጨባውና ቻቻታው መለኪያ ከሆነ በዚያች ወቅት የታዳሚውን ቀልብ ሙልጭ አድርጎ ኪሱ እንዳስገባ አልጠራጠርኩም። ለዚህም ነው “ዱድ! ብሩን አሳዬኝ!” የምትለዋን የጽሑፌ ርዕስ ያደረግኋት።

ጃዋር “ሾው-ሚ-ዘ መኒ!” ሲል ወጣቱ ትውልድ እንደሸቀጥ በገንዘብ የሚገዛ ነው ለማለት አልነበረም። “ባዶ ቃላት አትመግበኝ! ከዚህ የጥርጣሬ ዘመን ወደመተማመን ዘመን እንዴት እንደምንሸጋገር ያለህን ተጨባጭ የመፍትሄ ሀሳብ እፊቴ ቁጭ አድርግልኝ” ማለቱ ነበር። የጃዋር ትውልድ ባጠቃላይ፤ የአማራ/ትግሬ ዝርያ የሌለው ክፍል ደግሞ በተለይ፤ አዲሱ የኢትዮጵያዊነት ገጽታ በማያሻማና ቅሬታን በሚያጠፋ መልኩ ተነድፎ ሲተገበር መሳተፍ እንደሚፈልግ ጃዋር አሳውቋል። ይህን ዕውን ለማደረግ የሚወሰዱ ርምጃዎችም በዕለት-ተለት ግንኙነቶቻችን ሳይቀር የሚንጸባረቁ መሆን እንደሚገባቸው በአጽንኦት ነበር ያስረዳው። ነጥቡን ለማስረገጥ መሰለኝ፤ መድረኩ ላይ ከርሱ ጋር የተሰየሙትንና ዞር ብሎም ታዳሚውን ሕዝብ በዓይኑ ቃኘት አድርጎ “ይህ ፎቶግራፍ ኢትዮጵያዊነትን በቅጡ ስለማንጸባረቁ እርግጠኛ አይደለሁም” አለ።

በዚህ ጊዜ ነበር የጉባዔው አዘጋጆች ወደ መድረኩ ብቅ ብለው በኢትዮጵያ ጉዳይ የሚያገባቸውን ሁሉ መጋበዛቸውን የገለጹት። በድረ ገፆች አማካይነት ከተደረገው ግልጽ ግብዣ በተጨማሪ ካንዳንዶቹ ጋር ቀጥታ ግንኙነቶች ተደርጎ አመርቂ ምላሺ እንዳልተገኘ አስረዱ።

እዚህም ላይ “ሕምምም!” ያሰኘ ቅጽበት ተፈጥሮ ነበር። ጃዋር ያዘጋጆቹን ጥረት አድንቆ እርሱ ራሱ ጉባኤው ላይ ቢገኝ ምን ዓይነት ምቾት እንደሚሰማው ጥርጣሬ አድሮበት እንደነበረ ተናዘዘ። ሆኖም ግን ላቀረባቸው ነጥቦች ሕዝቡ ይሰጠው የነበረውን ከበሬታ ካዬ በኋላ በውሳኔው እንደኮራ አልሸሸገም። በመቀጠልም “የቀሩት ወገኖቻችን ካልመጡ ከመንገዳችን ወጥተን የምናደርገው የማግባባትና የማረጋጋት ሥራ በቂ አልነበረም ማለት ነው” ብሎ በዚህ ረገድ ብዙ እንደሚቀረን አስተማረ። ይህ ሰው በኢትዮጵያ ፖለቲካ ውስጥ ገና ብዙ ሚና እንደሚኖረው፤ በዕድሜም በብሔሩም በዕምነቱም እርሱን መሰል ዜጎችን በመሳብ ረገድ ከፍተኛ አስተዋጻኦ እንደሚያደርግ ፍንትው ብሎ ነው የታየኝ።

በዚህ ስብሰባ ላይ ወጣቱን ትውልድ ወደፊት የማምጣቱ አስፈላጊነት አንገብጋቢ እንደሆነ በብዛት ተወስቷል። የ 24 ዓመቱ ወጣት 55+ ሶች ጋር መቅረቡ ነው ጥያቄውን ከምኔውም በበለጠ ትርጉም የሰጠው። አንዳንዶቹ አቅራቢዎች ይህን ጉዳይ ሲያወሱ ጥፋት እንዳጠፋ ሰው መሸማቀቅ አይቸባቸዋለሁ። በዚህ ፈጽሞ አልስማማም። የቀድሞዎቹ ብዙ መሥዋዕትነት ለመክፈላቸውና ብዙ ለማስተማራቸው አጠያያቂ አይደለም። በወቅቱ ተረካቢ አለማፍራታቸው፤ አንዳንዶቹ ደግሞ ወንበር የሙጥኝ ማለታቸው፤ ከሁሉም በላይ ደግሞ ወጣቱን የሚስብ ራዕይና የሚጥመው አሠራር አለመንደፋቸው ጥፋት ነው። አባጣ ጎባጣ ያልበዛበት የትውልድ ሺግግር ሳያደርጉ በየጓዳቸው ቢከተቱ ግን የጥፋትም ጥፋት ይሆንባቸዋል። ስለዚህ እስቲ ፈረንጆቹ “ሜንተርሺፕ” የሚሉትን ነገር ይሞክሩት። ያንዳንድ ወጣት እጅ ይያዙ።

ወደ ጃዋር ልመለስና። በቃላቶቹም ቃላቶቹን ባጀቡት ስሜቶችም አዲስ የኢትዮጵያዊነት ራዕይ መቀረጽ እንዳለበት ነው አበክሮ ያስተማረው። ለምን በሉ? እንደርሱ ባሉ ወገኖቻችን መንደር እስከዛሬ የምናውቀው “ኢትዮጵያዊነት” በሰሜኑና በደገኛው ባህል እንዲሁም በዚያ ሕዝብ ሳይኪ ዙሪያ የተገነባ ነውና ሌላውን ጮቤ ሊያስረግጠው መጠበቅ የለበትም። ባመዛኙ እንዲያገለግልም እንዲያኮራም የተደረገው የዚያኑ የሰሜን ደገኛ ሰው ስለሚመስል አንዳንዴ ቁጣ ቢያስነሳም መገርም እንደሌለብን ቃላት ሳይልቆጥብ ተናገረ። ከቶውንም “ና በድሮው ኢትዮጵያዊነት ዙሪያ እንሰባሰብ ብትለኝ አይመቸኝምና አቤት ለማለት አልጣደፍም” ነበር ያለው። እንዴ ካልተመቸው ምን ይበል?

እንግዲህ ያልሆነ ትርጉም ለመስጠትና አጉል ድምዳሜ ላይ ለመድረስ አትጣደፉ! ጃዋር በኢትዮጵያዊነቱ የሚያምን፤ የነገው እንጅ ያለፈው ብዙም ፋይዳ እንደሌለው የተረዳ፤ ነገር ግን አዲሱ የኢትዮጵያዊነት ራዕይ አንዱን እላይ ሌላውን እታች በማያደርግ መልኩ በድፍረትና በስልት መቀረጽ እንዳለበት ነው ያሳወቀው። ዜጎችንና ብሔረሰቦችን የሚያቀራርብ፤ መተማመንን የሚያሰርጽ ድልድይ በያቅጣጫው ተዘርግቶ ባዲስ ጥርጊያ መንገድ ጉዟችንን እንድንጀምር ነው የሚመኘው። ችግራችንን በሠላማዊ ትግልና ተጨባጭ ርምጃዎች በመውሰድ እናስወግድ ነው የሚለው። ለኔም ለናንተም ጆሮ ከዚህ የተሻለ ጥዑም ሙዚቃ አለ?

ጃዋር የመጀመሪያውን ርምጃ ወስዷል፤ እኛስ ጎረቤታችንና ሥራ ቦታ ከምናገኘው ኦሮሞ፤ ትግሬ፤ ወላይታ፤ ሀረሬ አማራ..ወዘተ ጋር ለመቀላቀልና ለመወዳጀት ከመንገዳችን ወጥተን ሙከራ እያደረግን ነው? (አዎንና! ከመንገዳችን ወጥተን!) እውነተኛ ፍቅር የተመላበት ፈገግታ እየሰጠናቸው ነው? እንድንመቻቸው እያደረግን ነው? ጃዋር አዘጋጆቹን ያሳሰበውን አትዘንጉ። “እኛ ግብዣ አስተላልፈንላቸዋል መምጣት የነርሱ ፋንታ ነው ብላችሁ መቀመጥ የለባችሁም” ነበር ያላቸው። ካስፈለገ እጃቸውን ጎትታችሁም እንደማለት ጭምር መሰለኝ። ዕውነት አለው ወዳጄ!

የጃዋርን ዋና ቁምነገር አትርሱ። ወደድንም ጠላንም አዲሱ ትውልድ መድረክ ላይ ብቅ እያለ ነው። የተፈጥሮ ግዴታ ጭምር ነውና። አዲሱ ትውልድ ደግሞ የ “ሾው-ሚ-ዘ መኒ!” ትውልድ ነው። ከተስፋ ይልቅ ተጨባጭ ርምጃ፤ ከጥላቻ ይልቅ ፍቅር፤ ከቃላት ጋጋት ይልቅ ቅልጥፍ ባለ ቋንቋ እንድናወጋው ነው የሚፈልገው። ለሚንዛዛና ለቃላት አንጥረኛ ጊዜ የለውም። ለርሱ ጊዜ ወርቁ ነው።

የምወዳቸውና የምኮራባቸው የራሴ ልጆችም የጃዋርን መሥመር በጣሙን እንደሚጋሩ ገልጸውልኛልና ነገሩ ዕውነት ሳይኖረው አይቀርም ወዳጆቼ!

kuchiye@gmail.com

ተቃዋሚው ብቃት አለው? - “Is the Ethiopian Opposition Viable?”

በሕዝብ አዕምሮ ውስጥ ጥርጣሬ የመፍጠርን ያህል የፕሮፓጋንዳ ድል የለም። ለዚህ ማስረጃ ከፈለጋችሁ የሂትለር ቀኝ-እጅና የፕሮፓጋንዳ ጠበብት የነበረውን ጎብልስን ጠይቁት። ዓለም ሲፈጠር የት ነበርክ ትሉኛላችሁ እንጅ ከያን ጊዜ ጀምሮ ይመስለኛል ጥርጣሬ መፍጠር የፕሮፓጋንዳ መሣሪያ የሆነው።

ቀልጠፍ ብዬ ወደተነሳሁበት ርዕስ ልመለስና “በርግጥ ተቃዋሚው አገር የመምራት ብቃት አለው?” የሚል ጥያቄ መናፈስ የጀመረው በ‘97 ምርጫ ማግስት እንደነበር ትዝ ይለኛል። ቅንጅት ውስጥ በተፈጠረው ውዝግብ ቆሺታቸው ያረረ ደጋፊዎች ሳይቀሩ ነው አባባሉን የብስጭታቸው መወጫ ያደረጉት - ትልቅ ስህተት! በጣም ትልቅ ስህተት! ኢሕአዴግ ደግሞ እንኳንስ ይችን ያህል ቀዳዳ አግኝቶ እንዲያውም እንዲያው ነው በሕዝቡ ውስጥ የተፈጠረውን የጥርጣሬና የብሺቀት መንፈስ ደህና አድርጎ አራገበው።

እዚህ ላይ ባንድ ነገር እንስማማ። የሰው ልጅ በፍጥረቱ ተጠራጣሪና የ7 ቀን 24 ሠዓት ኑሮው በስጋት የታጠረ መሆኑን አትክዱኝም። ለዚህ አይደል እንዴ ኢንሹራንስ የሚገዛው? አጥር የሚያጥረው? ብቻውን የሚያወራውና የሚቃዠው? ልብ ብላችሁ ከሆነ ፖለቲከኞች ይህን ሰብዓዊ ደካማ ጎን ደህና አድርገው ነው የሚበዘብዙት....

“ነውጠኞች የቀድሞውን ሥርዓት ሊያመጡብህ ነው! እኛ ከሌለን አገር ትበተናለች! ሠላማዊ ኑሮህ ይናጋል! የብሔረሰቦች ነጻነት ይገፈፋል! የርስ በርስ ጦርነት ይነሳል! የስልምና አክራሪዎች አገርህን ይወሩታል! ተቃዋሚው አገር የማስተዳደር አቅም የለውም!”

የኢሕአዴግ ፕሮፓጋንዳ መዘውር ከላይ ለአብነት የጠቀስኋቸውን የስጋት መርዕዶች በመደጋገም እንደሚጠቀምባቸው እናውቃለን። “በመደጋገም” የምትለዋን ቃል እንደዋዛ አትዩብኝ። በፕሮፓጋንዳ ሳይንስ “ስጋት” ታላቅ ወንድም ቢሆን “ድግግሞሺ” ደግሞ ታናሹ ነው። እዚህ ላይ የኢሕአዴግ ዘመቻ በኢትዮጵያ ውስጥ የስጋት ድባብ አልፈጠረም የሚለኝ ቢመጣ “አንተ የሰጎኗ ወንድም ነህ!” ከማለት አላስተርፈውም። ዕለት ተለት በስጋት አየር ውስጥ የሚኖሩት ወገኖቻችን ቀርተው ያሜሪካና ያውሮፓ መንግሥታትም የዚህ ፕሮፓጋንዳ ዘመቻ ጭዳ ሆነዋል። “ህምምም!” በሚያሰኝ ጥርጣሬ ውስጥ ለመውደቃቸው አንድና ሁለት የለውም። ራሳቸው ሳይደብቁ ይነግሩን የለም እንዴ?

ታዲያ ሁለት ዓቢይ ችግሮች ይታዩኛል። አንደኛው ችግር ተቃዋሚው ወገን የዚህን ፕሮፓጋንዳ አደገኛነት ተገንዝቦ ቀጣይነት ያለው አምካኝ ፕሮፓጋንዳ በፈረንጁ ሰፈር ጭምር አለማካሄዱ ሲሆን ሁለተኛው ችግር ደግሞ የተቃዋሚው የፖለቲካ ገጽታ በመንግሥት እንዲነደፍ መፈቀዱ ነው። በሁለቱም ላይ ያለኝን የተሙን ሀሳብ አካፍላችኋለሁ።

በደፋር አስተያየት ልጀምርና ይህ ዘመን ኢትዮጵያን ወደከፍተኛ የዕድገት ደረጃ ለማሸጋገር ከምን ጊዜም የበለጠ ተነሳሺነት የገነነበት፤ የሰለጠነ የሰውና የማቴሪያል ኃይል የተከማቸበት ነው እላለሁ። በሌላ በኩል ደግሞ ተቃዋሚው ክፍል፤ በተለይም “መድረክ” ኢትዮጵያን ለማስተዳደር ያለው ብቃት ከየትኛውም ፓርቲና ስብስብ የላቀ ነው እላለሁ። እንዳላሰለቻችሁ በሦስት ዋቢዎች ብቻ ልወሰን።

የፖለቲካ ፕላትፎርም። የአንድነት/መድረክ ፖለቲካ ፕሮግራም የዜጎችን ችግር አበጥሮ የተረዳ ብቻ ሳይሆን ያጭርና የረጅም ጊዜ መፍትሄዎቻቸውንም የሚዘረዝር ነው። ያልተገደበ ሰብአዊና ዴሞክራሲያዊ መብት እንደሚኖር፤ የግል መሬትና ንብረት የሕገ መንግሥት ጽኑ ድጋፍ አግኝተው የኤኮኖሚና የማሕበራዊ እድገት አንቀሳቃሺ ሞተር እንደሚሆኑ፤ የኢትዮጵያ አንድነትና ልኡዋላዊነት ለድርድር የሚቀርብ እንደማይሆን፤ ብሔረሰቦችን የሚከፋፈል ፖሊሲ ተወግዶ ያንድ አገርና ያንድ ታላቅ ራዕይ ልጆች በሚያደርግ ፖሊሲ እንደሚተካ፤ 85ሚሊዮን ሕዝብ ህልውናውንና ስትራቴጅያዊ ጥቅሙን አደጋ ላይ በማይጥል መልክ ወደ ባሕር የመውጣት መብቱ እንደሚከበር፤.. ወዘተ ያስቀምጣል። ትናንት የቅንጅት ዛሬ ደግሞ ያንድነት የሆነው ራዕይ ገዥው ፓርቲ “አብዮታዊ ዴሞክራሲ” ከሚለው ራዕይ በዓይነትም በጥራትም የተሻለ፤ እጅግ በጣም የተሻለ ለመሆኑ ሕዝብ በቅጡ ያውቃል። ለዚህ ነበር በ ‘97ቱ ምርጫ ቅንጅትን የሾመው። ለዚህም ነው ዛሬ በአንድነትና በመድረክ ዙሪያ በሚያስደንቅ ቁርጠኝነት እየተሰባስበ ያለው። ሌላውን ለጊዜው እንተወውና በትግራይ ክልል እየተገለጸ ያለው የፓራዳይም ለውጥ አላስደነቃችሁም? ጥልቅና የምሥራች ትርጉም እንዳለው አልተረዳችሁም?

በቢሮክራሲ ልቀጥል። ማንኛውም ለሥልጣን የሚበቃ መንግሥት ሀገሪቱ አዳብራ ባቆየችው ያስተዳደር መዋቅር (ቢሮክራሲ) መገልገሉ ሀቅ ነው። ይህ የጦር ሠራዊቱን ይጨምራል። ምኒልክ ከዮሐንስ፤ ኃይለ ሥላሴ ከምኒልክ፤ ደርግ ከኃይለ ሥላሴ፤ ኢሕአዴግ ከደርግ በተረከቡት ቢሮክራሲ ነው አገር የመሩት። ሌላው ሀቅ ደግሞ እያንዳንዱ መንግሥት የተረከበውን ቢሮክራሲ አሻሽሎና አዳብሮ ለሚቀጥለው መንግሥት የማስረከቡ ዕውነታ ነው። በዚህ ስሌት እንደ ኢሕአዴግ ጠንካራ መሠረት ያለው፤ በተማረ የሰው ኃይልና በዘመናዊ የማኔጅመንት ዘይቤዎች የዳበረ ቢሮክራሲ የወረሰ መንግሥት አልነበረም። ኢሕአዴግ ራሱ ምን ዓይነት የመንግሥት-አስተዳደርና የማኔጅመንት ልምድ ይዞ በ1991 አዲስ አበባ እንደደረሰ የያኔ ሬዙሜውን ማዬት ይበቃል። በራሴ ላይ የጣልኩት የገጽ ማዕቀብ ከለከለኝ እንጅ ከአፄ ዮሐንስ እስከ ኢሕአዴግ ያሉት መንግሥታት ሥልጣን ሲይዙ የነበረባቸውን ፈተና አነጻጽርላችሁ ነበር። ላለፉት መንግሥታት ከልብ ታዝኑላቸዋላችሁ።

እዚህ ላይ ያች ልማዴ እንዳትቀር አንዳፍታ ከመሥመር ወጣ ልል ነው። ስለ ቢሮክራሲ ካወጋን ዘንድ “ቢሮክራሲ” ከፍተኛ የሥም ማጥፋት ዘመቻ የተካሄደበት ያገር ኃብት ነውና ይህን የተዛባ አመለካከት ማቃናት አለብን እላለሁ። ካጭር ትርጉሙ ብንነሳ “ቢሮክራሲ” ያንድ ትልቅና ውስብስብ መዋቅር አስተዳደራዊ አቅም ነው። በሹመት እየመጡ አናት ላይ ጉብ ከሚሉት አላፊዎች በስተቀር ሌላው ሕዝበ-ሠራዊት በሙያ ሚዛን እየተለካ እንደሚቀጠርበት ግዙፍ አገራዊ ፋብሪካ ተደርጎ ሊታይ ይችላል። መንግሥት ቢለወጥ፤ ሹም ከርቸሌ ቢወርድ፤ ጎርፍ ቢያጥለቀልቅ፤ ቢሮክራሲ ከቦታው ንቅንቅ አይልም። እንደ ዝቋላ ተራራና እንደ አዋሺ ወንዝ ካስቀመጡት ቦታ የሚገኝ ውሉን የማይስት ያገር ኃብት ነው ማለት ነው። ቢሮክራሲን ያልሆነ ጥላሸት የቀባው ባላባቱን፤ ከበርቴውን፤ ካፒታሊስቱንና ኢምፔሪያሊስቱን የሕዝብ ጠላት በማድረግ አንጀቱ ያልራሰለት የኮሚኒስት ሥርዓት ነበር። እንዲያው በሞቴ ኮሚኒስቶች የሚሉትን ከቁብ የሚጥፍ ሰው ተርፎ ይሆን?

በፓራዳይም ለውጥ ላጠቃል። ሦስተኛው ቁምነገር ደግሞ ለመድረክ መፈጠር ምክንያት የሆነ የፖለቲካ ክስተት መኖሩ ነው። የብሔር ፖለቲካ ከመሣሪያነት አልፎ ማቴሪያላዊም ሆነ ማህበራዊ ጠቀሜታ እንደማያስገኝለት ሕዝቡ መረዳት ከጀመረ ሰንበት ብሏል። መቼም ፖለቲከኞች ብልጥ አይደሉም? - የፓራዳይም ለውጥ ሕዝብ ውስጥ ሥር መስደዱን ከማረጋገጣቸው በፊት የአቋምና ያሰላለፍ ለውጥ አያደርጉም። ለዚህ ነው እንገነጠላለን ከሚሉት ጀምሮ ለዘብተኛ እስከሚባሉት ድረስ በብሔር ፖለቲካ ላይ ያላቸውን አቋም ሲከልሱ እያየን ያለነው። ዓለም ወደ አንድ ትንሺ መንደርነት እየተለወጠች በምትገኝበት በ 21ኛው ክፍለ ዘመን የብሔር ፖለቲካ የሚያራምዱ ሰዎች ከሌላ ፕላኔት እንደመጡ ፍጡሮች ይቆጠራሉና መለወጣቸው እሰዬ የሚያሰኝ ነው። የብሔር ፓለቲካ ያራምዱ የነበሩ ፓርቲዎች በመድረክ ውስጥ መሰባሰባቸው፤ በብሔር ፖለቲካ ዓለም ውስጥ ስማቸው የተጠራ እንደነ ስዬ አብርሃ፤ ነጋሶ ጊዳዳ፤ ገብሩ አሥራት፤ አረጋሺ አዳነና ቡልቻ ደመቅሳን የመሳሰሉ በመድረክ ውስጥ መሰባሰባቸው አንዳንዶች ሊያምኑ ከሚፈልጉት በላይ ጥልቅ መልዕክት ያዘለ ነው። ባጋጣሚና በድንገት የተከሰተ ፓራዳይም ሳይሆን ከ 45 ዓመት ተመክሮ የተወለደ ነው።

እዚህ ላይ “ተቃዋሚው ኢትዮጵያን ለመምራት ብቃት አለው?” ከሚል ጥያቄ ጋር ምን አገናኘው ብትሉ አልፈረድባችሁም። አያችሁ! ኢሕአዴግ ባለሙያና ደጋፊ የሚጨልፈው የብሔር ፖለቲካን በውድም በግድም ከሚያራምዱ ቁጥራቸው እየቀነሰና ወርዳቸው እየጠበበ ከሚገኝ የህብረተሰብ ኩሬዎች ነው። ባንጻሩ ደግሞ መድረክ ደጋፊና ባለሙያ የሚቀዳው እጅግ ሰፊ ከሆነ የህብረተሰብ ሃይቅ ነው። ለዚህ ነው ተቃዋሚው ክፍል፤ በተለይም “መድረክ” ኢትዮጵያን ለማስተዳደር ያለው ብቃት ከየትኛውም ፓርቲና ስብስብ የላቀ ነው ያልኩት - እመነሻዬ ላይ። የለየልኝ ቅን-አሳቢ መሆኔን ደጋግሜ ተናዝዣለሁና ቀሪዎቹ በብሔር ፖለቲካ ጠርዝ ላይ የሚገኙ ያገሬ ልጆች ከፊታቸው የተጋረደውን መጋረጃ እየቀደዱ አንድነትን፤ ኢትዮጵያዊነትንና ትልቅነትን እንዲያቅፉ እመኛለሁ።

ወዳጆቼ! ይችን ጽሁፍ ካነበባችሁ በኋላ በማወቅም ሆነ ባለማወቅ፤ በብስጭትም ሆነ በተንኮል ተነሳስታችሁ በተቃዋሚ ፓርቲዎች ችሎታ ላይ የጥርጣሬ አሉባልታ ብታናፍሱ ባደባባይ እሞግታችኋለሁ። ሲናፈስም ዝም ብላችሁ ካያችሁ ለእሰጥ-አገባ ተዘጋጁ። የምሬን ነው!

ቢያንስ ዶሮዋን አንሆንም?

ሹም መሆን ብዙ ፈተና አለው ወዳጄ! አንዲት አነስተኛ ወረዳ ውስጥ አስተዳዳሪ ሆኖ የተመረጠ ሰው የህዝቡን ተሳትፎ ለማግኘት ቁርጥ ሀሳብ ያደርጋል። የነጋዴው፤ ያስተማሪው፤ የተማሪው፤ የገበሬው በር አልቀረውም። የሁሉንም አንኳኳ። አንዱን ቀን እግሩ ካንድ ገበሬ ቤት ይጥለውና...


“የዛሬው አመጣጤ አንድ ኮሚቴ ውስጥ በአባልነት እንዲሳተፉልኝ ለመጠዬቅ ነው” ይላል አስተዳዳሪው።

“ታዲያ ምን ገዶኝ ጌታው! ተሳትፎዬን የሚፈለጉት በምን መልክ ነው? የዶሮዋን ወይንስ የበሬውን ዓይነት?” ይመልሳል - ገበሬው።

አስተዳዳሪው በገበሬው ጥያቄ ግራ ተጋባና፤ ደግሞም ገበሬዎች የአግብኦና የተምሳሌት ጨዋታ እንደሚወዱ ያውቅ ነበርና ፍችውን ለማግኘት ጉጉት አደረበት።

“አልገባኝምና እንዲያው ጥቂት ቢያብራሩልኝ” ይለዋል ገበሬውን...መልሱን ለማዳመጥ ትጋቱን አሰባስቦ።

“አይ! ተሳትፎ ማለት ሥጋ ጣል-ጣል እንደተደረገበት የንቁላል ጥብስ ነው...ዶሮዋ ለጥብሱ አስተዋጽኦ ታደርጋለች እንጅ ራሷን አሳልፋ አትሰጥም” በማለት እንቆቅልሹን ፈታለት አያ ገበሬ።

ይችን ጨዋታ ያካፈለኝ አንዱ እጁ ከመጽሐፍ አንዱ ደግሞ ከላፕቶፕ ገበታ ላይ የማይነሳ ሌላው ወዳጄ ነው። ይንግሊንግ ቢራችንን (ይሄኔ እኮ ያሜሪካ ቀዳማዊ ቢራ መሆኑን የማታውቁ ትኖራላችሁ!) ጨብጠን በሌላ ርዕስ ላይ ገራ-ገር ጨዋታ ስንሰልቅ ነው አንቀጹን ያነበበልኝ። አጉል ልማድ አይለቅምና ሀሳቤ እንደገና ወደኛው ጉዳይ አቀና....

ስንቶቻችን ነን የዶሮዋን ያህል አስተዋጽኦ እያደረግን ያለነው? ስንቶችስ ናቸው የበሬውን ያህል ራሳቸውን አሳልፈው ለመስጠት የቆረጡ?

“ሠላማዊ ትግል” በሚለው አንቀጽ ውስጥ “ሠላም” የምትለዋ ቃል አዘናጊ ሆና ትታየኛለች - በዚህ ጎራ የሚታገሉ ዜጎችና ቤተሰቦቻቸው ያለችግርና በሠላም ውለው የሚያድሩ ታስመስላለችና። ዕውነቱ ግን ይህ አይደለም። በሙሉም ይሁን በከፊል አዱኛቸውን እርግፍ አርገው የሚጥሩ ሁሉ ችግር ይኖራቸዋል። ፓርቲዎቹስ ቢሆኑ ከየት በመጣ ገንዘብ ነው ከክልል ክልል ተዘዋውረው በምርጫው የሚወዳደሩት? ሕዝቡስ ጋር የሚገናኙት?

በርግጥ ከመንግሥት የሚሰጥ በጀት እንዳለ ሰምቻለሁ። ግን ዘጠኝ ሺህ የኢትዮጵያ ብር የት ታደርሳልች? አባባሌ አገር ውስጥ ያሉ ፓርቲዎችን መደገፍ የዜግነትና የህሊና ግዴታ አለበት ለማለት ነው። የዚህ ወይንም የዚያ ፓርቲ ደጋፊ መሆናችን አይደለም ቁምነገሩ። ለሀገራችን ዴሞክራሲንና ሠላምን የምንመኝ እስከሆነ ድረስ ለዚህ ለግንቦት 2002ቱ ምርጫ የሚረዳ አሥርና ሃያ ብር ለሚመስለን ፓርቲ ማዋጣቱ ላይ ነው ቁምነገሩ።

ዶሮዋ ዕንቁላሏን ከቸረች እኛ ከማሕፅናችን ያልወጣው $20 ዶላር ይገደናል? ቢያንስ ዶሮዋን እንሁን!

Can we be the goose?
March 10, 2010
kuchiye@gmail.com

“የባላንጣዎች ቡድን?”

እርስ በርስ የሚጋጭ ሃሳብ ያዘለ ስለሚመስል “የባላንጣዎች ቡድን” ብሎ ነገር ግር ሊል ይችላል። ስመ ጥሩዋ የታሪክ ተመራማሪ ዶሪስ ጉድዊን “Team of Rivals” በሚል ርዕስ ስለ አብርሃም ሊንከን ያቀለመችው ድንቅ መጽሀፍ ነው ። ከዛሬ ነገ አነበዋለሁ በሚል አባዜ ውስጥ መጠመዴን የታዘበ ወዳጄ ነው ሰበብ ለማሳጣት ጭምር ይህን መጽሐፍ ጀባ ያለኝ። “ስለ አብርሀም ሊንከን አሥር ሺህ የሚደርሱ መጻህፍትና መጽሔቶች ታትመው ሳለ ዶሪስ ምን ይሁን ብላ ነው ሌላ መጽሐፍ የምትጨምረው?” ያሉ ሁሉ አፋቸውን በጨው አጥበዋል። ዶሪስ ታሪክን የምታበጥረው ለርሷ ብቻ በተቸረ ዓይነት የተመራማሪነት ስልት ነውና መጽሐፉ በሚሊዮን የሚቆጠሩ አንብብያን አገኘ።

ይህን መድብል ያጣጣምሁት ቀርቶኛል ብየ በማልጠረጥረው ትጋትና የመረዳት ስሜት ነበር። ጥሩ ደራሲ፤ ፈታኝ ሀገራዊ ሁነቶችና ኮከብ ገጸ-ባህርያት እንዲህ ያለ ወግ ያላብሳሉ። የማገናዘብንና አሻግሮ የማየትን ፍላጎትን ያነሳሳሉ። ታዲያ ባሜሪካው ሰቆቃዊ የታሪክ ዘመን ውስጥ እየተጓዝሁና መሪዎቹና ሕዝቡ እንዴትስ ብለው ፈተናውን እንደተወጡት እየተገርምሁ እዝነ-ልቦናዬ ጭልጥ እያለ ወደ ሀገራችን ሁኔታ መንጎዱን አላቆም አለ።

“በሥልጣን ላይ ያሉትና ለሥልጣን የሚዘጋጁት መሪዎቻችን ይህን መጽሐፍ በጥሞና ቢያነቡ ምን ያህል ትምህርት ባገኙበት?” አልሁ። “ባንባቢነት ለሚታሙት ለጠቅላይ ሚንስትር መለስ ዜናዊ ቀበቶዬን አስሬም ቢሆን ገዝቼ ልላክላቸው?” የሚል ነገርም ዳዳኝ።

መጽሐፉ በመረጃ የራሰ፤ ልብ የሚያንጠለጥሉ የታሪክ ሁነቶች የበዙበት፤ አንጀት የሚበሉና ቅስም የሚሰብሩ ትራዥዲዎች የሚፈራረቁበት፤ የመሪነት፤ የጀግንነት፤ የጭካኔና የምሕረት ስብዓዊ ባህርዮች የሚጠላለፉበት፤ እንደ ልብወለድ የሚነበብ መጽሐፍ ነው። የ750 ገጽ ትረካን በሦስት ገጽ መጣጥፍ ላጠቃል ብል ከ’ብደት ይቆጠርብኛልና የዛሬው አነሳሴ መጽሐፍ ትችት ላይ አላሰላም። በርሱ ፈንታ አገራችን ለምትገኝበት የፖለቲካ ቁልፍልፍ ተመክሮ አለው ብዬ ባመንሁበት አንድ ቁምነገር ላይ ጥቂት ላምባዲና ላበራበት ፈለግሁ። “ባላንጣ” ማለት “ጠላት” አለመሆኑንና ባላንጣዎች ባንድ ቡድን ተሰባስበው ሀገርና ወገንን ሊታደጉ እንደሚችሉ የታሪክ ጭብጥ ልሰጥ አሰብሁ።

1855-1865 አሜሪካ
ለግንዛቤ ይረዳ ዘንድ በአጭር ትረካ ልጀምር። ዘመኑ ባሜሪካው ሰሜናዊና ደቡባዊ ስቴቶች መሀከል የጥቅም፤ የተደማጭነትና ያስተሳስብ ፉክክር የጎላበት ነበር። ሁለቱን ወገኖች ያንድ ታሪክ ሕዝብና ያንድ ትልቅ ራዕይ ማሕበርተኛ አድርገው የሚያስተሳስሩ ድርና ማጎች የመብዛታቸውን ያህል ክልል-ተኮር ስሜቶችና የኤሊቶችን ጥቅም ለማስከበር ሲባል የተፈለሰሙ የፖለቲካ እንዝርቶች የጦዙበትም ዘመን ነበር።

የሰሜኑ ኤሊት በሁለት ዓቢይ ምክንያቶች ባርነት እንዲያከትም ፈለገ። አንደኛው ምክንያት የባሪያዎች ነጻ መውጣት በታሪካዊው ያሜሪካ ሕገ መንግሥት ውስጥ በጉልህ የተቀረጸውን የሰው ልጆች እኩልነት ዕውን የሚያደርግ ሲሆን ሁለተኛዋና ስውሯ ምክንያት ደግሞ የባርነት መወገድ ሰሜኑ ክፍል ለልማትና ለፋብሪካዎች መስፋፋት የሚያስፈልገውን የሰው ኃይል ስለሚያፈልስለት ነበር።

ባንጻሩ የደቡብ ስቴቶች ያለባሪያ ጉልበት እርሻውም ሌላውም የኑሮ ጣጣ አይሳካላቸውምና “ሞተን እንገኛለን!” አሉ። ድሮም ቢሆን ሰሜኖቹን “ተመጻዳቂ” አርገው ስለሚያዩዋቸው ነገራቸውን አይወዱላቸውም። የደቡብ ኤሊቶችም ስውር ፍላጎታቸውን ለማሳካት ሕዝቡን ያነሳሱት “ሰሜነኞች ነጻነትህን ሊገፉህ ነው! በባሪያ ለመገልገል እግዜር የሰጠህን ፀጋ ሊያነሱብህ ነው! ለም መሬትህን ሊነጥቁህ ነው!” በሚል የስጋት ፕሮፓጋንዳ ነበር ። ስሜታዊነትና የስጋት ድባብ መጨረሻው ክረት ላይ ሲደርሱ በመገንጠሉ ገፍተውበት የኮንፌደሬት መንግሥት አወጁ፤ የጦርነትንም በር ከፈቱ።

ብሔራዊ አንድነትን የሚፈታተን፤ የሕይወትና የንብረት ጥፋትን የሚያስከትል ጥቁር ዳመና ባንዣበበበት በዚያ ቀውጢ ዘመን አብርሃም ሊንከን በፕሬዚደንትነት ተመርጦ ካቢኔ ለማቋቋም ይንደፋደፍ ነበር። ዕውቀቱም ልምዱም ሁሉም አላቸው የሚባሉት ምሁሮች እርስ በርስ ሲናቆሩ ነበርና ሊንከን ሹልክ ብሎ ፕሬዚዳንት የሆነው ባገሪቱ ውስጥ የጥርጣሬ አየር ሰፈነ። በዚያው ልክም የሊንከን ጣጣ በረከተ.... የሕዝቡንና አብረውት የሚሠሩትን ሰዎች አመኔታ ባጭር ጊዜ ውስጥ ማሸነፍ ነበረበት፤ የበርካታ ተጻራሪ ሃይሎችን የጥቅም ግጭት ማስታረቅ ነበረበት፤ የርስ በርስ ጦርነቱ የሚጠይቀውን የሰውና የማቴሪያል ኃይል ስለማግኘቱ እርግጠኛ መሆን ነበረበት፤ ባሪያዎች ነፃ መውጣት አለባቸው በሚለው ጥያቄ ላይ በራሱ ፓርቲ ውስጥ እንኳ ወጥ አመለካከት አልነበረምና እንዲጣጣም ማድረግ ነበረበት፤ በዲፕሎማሲው መስክ ደግሞ አውሮፓውያን “ሕዝባዊ መንግሥት” የሚሉት ነገር እያፈረጠመ መሄዱ ያባንናቸው ነበርና ኮንፌደርሬቱን ቢደግፉ የኃይል ሚዛን ወደደቡብ ያጋድላል የሚል ስጋትም ያስጨንቀው ነበር።

አሜሪካ እንዲህ ያለ ፈተና ገጥሟት አያውቅም። ጥርጣሬ የነገሰበትና ልጆቿ ፊትና ጀርባ የሆኑበት ጊዜ አልነበረም። በብዙ መስዋዕትነት የተገነባው ብሔራዊ አንድነቷ እንዲህ የተፈተነበት ወቅት አልነበረም። የጠቀስኳቸውንና ሌሎችንም ብዙ ፈተናዎች አልፎ ነው የአብርሃም ሊንከን ቡድን ዛሬ የምናውቃትን የዴሞክራሲ ቀንዲል፤ የሁሉ መጠጊያና መጠለያ የሆነችውን አሜሪካን ያቆየን።

“የባላንጣዎች ቡድን”
ሊንከን አሜሪካ የገጠማትን ታላቅ ፈተና በድል መወጣት የምትችለው በዕውቀትም በልምድም የነጠሩ ሰዎችን ማሰባሰብ ከቻልሁ ብቻ ነው ብሎ በጹኑ ያምን ነበር። አስተዳደሩ ሁሉንም ስቴቶች እንደመስታወት የሚያሳይና ሁሉንም በሀቅ የሚወክል፤ ስጋቶችንና ምኞቶችን ያገናዘበ እንዲሆን ይፈልግ ነበር። ከዚህ ዕምነቱ ተነስቶ ነው በምርጫ ላይ ያሸነፋቸውን ባላንጣዎቹን ጭምር በካቢኔው ውስጥ እንዲያገለግሉ ቅድሚያ ጥሪ ያደረገላቸው።
“ገና የሺንፈቱ ምሬት ሳይጠፋላቸው፤ አንዳንዶቹ ደግሞ እንደሚንቁት እያወቀ ባላንጣዎቹን አብረውት እንዲሠሩ መጋበዙ የለየለት የዋህነት ነው!” አሉ ያደባባይ ተችዎችና ጋዜጠኞች።

ሊንከን ለዚህ ጥሩ መልስ ነበረው። “አገሬ በብልህ ልጆቿ እንዳትገለገል የማድረግ መብቱም ፍላጎቱም የለኝም…የምርጫው ውድድር በኔና በተፎካካሪዎቸ መሀል የነበረውን ግንኙነት አላልቶት እንደሁ እንጅ የዜግነት እስስራችንንና አንደኛችን ለሌላችን ያለንን ከበሬታ ከቶውንም ሊያጠፋው አይችልም!” አላቸው።

ሊንከን በራሱም በዜጎቹም ላይ ያለው ዕምነት ጠንካራ ነበርና ተፎካካሪዎቹን እቤታቸው ድረስ እየሄደ ከማግባባት ወደኋላ አላለም። አሜሪካ የገጠማት ፈተና የያንዳንዳቸውን እውቀትና መስዋዕትነት እንደሚጠይቅ አሳሰባቸው። ጥሪውን ከተቀበሉ ደግሞ በሙሉ ነጻነትና ከሙሉ ድጋፍ ጋር እንደሚሠሩ ቃል ገባላቸው። አገሪቱ ያለችበትን ችግር በፖለቲካው ውስጥ ከሰነበቱት ባላንጣዎች ይበልጥ የሚረዳ አልነበረምና፤ እንዲሁም ደግሞ በሊንከን ያልተፈተነ ያመራር ችሎታ ሀሳብ ገብቷቸው ነበርና ባላንጣዎቹ ጥሪውን ተቀብለው ካቢኔውን ተቀላቀሉ። ዊሊያም ሲዋርድን፤ ኤድዋርድ ስታንተንን፤ ሳልመን ቸስን፤ ኤድዋርድ ቤትስን፤ እነዚህን ከባድ ባላንጣዎች አጠገቡ ሳያደርግ መረጋጋትና ድል አጠራጣሪ ይሆኑበት ነበርና ሊንከን በጣሙን ነበር የዘየደው። በሳል፤ ታዋቂና ዘርፈ-ብዙ ግንኙነት ያላቸውን ፖለቲከኞች ባንድ ካቢኔ ውስጥ ማሰባሰቡ በጣሙን ጠቀመው።

የካቢኔው ተቀዳሚ ተግባር ጦርነት እንዲቆምና እርቅ እንዲወርድ የሚያደርጉ ሀሳቦችን በጥልቀትና በድፍረት ማማንጨት ነበር። ከሀገር መገንጠል በመለስ ሊደርጉ የሚችሉ ሰጥቶ-መቀበሎችን መመዘን ነበር። የሠላም አማራጮች ፋይዳ ባይሰጡ ደግሞ ጦርነቱ በሰው ኃይል፤ በፋይናንስ በዲፕሎማሲና በሌላው ዘርፍ የሚጠይቀውን አቅም ማጥናትና እንዴትስ እንደሚሰባሰብ ስትራቴጅ ማውጣት ነበር። የሠላም አማራጭች ገዥ ቦታ ይኖራቸው ዘንድ የሊንከን ዓይነ-ልቦና ምንጊዜም ክፍት ነው። የተለያዩና አንዳንዴም የማይዋጡ የሚመስሉ የክልል ፍላጎቶችን ለማስተናገድ ወኔ አንሶት አያውቅም።

ከሁሉ በፊት ግን እርሱና ባላንጣዎቹ ልብ ለልብ ይገናኙ ዘንድ ምቹ የሥራ ዓየር መፍጠር የሊንከን ፋንታ ነበር። ለዚህ ደግሞ መልካም ሰብዕናውና ጥልቅ አሳቢነቱ ጥሩ መነሻዎች ሆኑት። ለሰዎችና ለሀሳባቸው የሚሰጠው ከበሬታ የወዳጅ አዝመራ አበዛለት። የተወሳሰቡና ውጥረት የሚያስከትሉ አጀንዳዎች ነርቭ ሲነኩ ወዛም ቀልዶቹንና አገራዊ ተምሳሌቶቹን ማርገቢያና ማረጋጊያ መሣሪያ አደረጋቸው። ሳይውል ሳያድር ካቢኔውም፤ ሚዲያውም፤ የሩቁም፤ የቅርቡም በዚህ ሰው ቀና ተፈጥሮና ያመራር ችሎታ ከመማረክ ሌላ አማራጭ አጡ።

ትናንት በፉክክርና በጥርጣሬ መጋረጃዎች ተለያይተው የነበሩ ባላንጣዎች በአንድ ሰው ጥረት፤ አስተዋይነትና የማስተባበር ችሎታ አንድ-አካል አንድ-አምሳል ሆነው አገርና ወገንን በመታደግ ክቡር ሥራ ላይ ተሰማሩ። ባላንጣነት በልብ ወዳጅነትና በወንድማማችነት ስሜት ተተካ።

ቀጥሎ ደግሞ ሊንከንን ታላቅ መሪ፤ የባላንጣዎችን ቡድን ደግሞ የቻምፒዎን ቡድን እንዲሆኑ የረዱትን ባህርዮች በጭር ባጭሩ ላነጥብላችሁ እሞክራለሁ!

• የራዕይ ጥራት ~ የሰሜን-ደቡብ ቅራኔ ለብዙዎች ባርነትን የማጥፋትና ያለማጥፋት ጥያቄ ይሁን እንጅ ለሊንከን ከዚያ የበለጠ ትርጉም ነበረው። “ያሜሪካ መፈራረስ የሕዝቦች-በሕዝቦች-ለሕዝቦች የተሰኘው አዲስ የዴሞክራሲ ሥርዓት ራሱን ችሎ መቆም የማይችል ቅዠት ነው ለሚሉ ወገኖች የፖለቲካ መሣሪያ ይሆናልና ያንድነት ኃይሎችን መሸነፍ እንደ አማራጭ አንቀበለውም” አለ። የዚያ ትውልድ ኃፊነት ዓለማቀፋዊ እንድምታ እንዳለውም አሳየ። ከዚህም ሌላ “ባሜሪካ መገነጣጠል የሚጠቀሙት ዜጎች ሳይሆኑ እዚህና እዚያ በሚፈጠሩ ትናንሺ ግዛቶች መንበር የሚፈልጉ የሥልጣን ጥመኞች” መሆናችውን አበክሮ ተከራከረ።

• የሀሳብ ልዩነትማ ማለፊያ ነው ~ ሊንከን በካቢኔው ውስጥ የጦፈ ክርክር እንዲካሄድ ያበረታታ ነበር። የተለያዩ ሃሳቦችን ተቀብሎ የማነፃፀርና የማስተናገድ ችሎታው የመጠቀ ብቻ ሳይሆን ሰዎች በተለየ ሀሳባቸው ቅጣትም መገለልም እንዳይደርስባቸው ተግቶ ስላስተማረ በብልሆችና በታታሪዎች ተከበበ። ግራ የሚጋባው በርሱ ሀሳብ ተሺቀዳድመው በሚስማሙ ሰዎች ነበር። “ሁሌም በኔ ሀሳብ የሚስማሙ ከሆነ ሚኒስትሮችስ አማካሪዎችስ ለምን ያስፈልጉኛል?” ይላል። የሰዎች ምጥቀትና ታዋቂነት ለርሱና ላገሩ ብርቱ መገልገያዎች እንጅ የስጋትና የቅናትና መነሾ መሆን እንደሌለባቸው ይናገራል።

• ድልን ማጋራት ስህተትን መካፈል ~ አስተዳደሩ ድል የሚቀዳጅበትን አጋጣሚ ጭፍሮቹ የሚሞገሱበትና የሚሸለሙበት አጋጣሚ ለማድረግ ይጣደፋል - ሊንከን። ባንጻሩ ደግሞ የካቢኔው አባላት ጥፋት ሠርተው ከተገኙ ቁንጮው እርሱ ራሱ ነውና “ተጠያቂው እኔ ነኝ” ለማለት ወኔና ሀቀኝነት ጎድለውት አያውቅም። ለዚህም ነበር የሊንከን ቡድን በልበ-ሙሉነትና ወደር በሌለው ታታሪነት ይሠራ የነበረው። ስህተት ከተሠራ ሕዝብ በጉልህ የሚያየው የርምት ርምጃ ይወስድ ነበርና ባስተዳደሩ ላይ አመኔታ በረከተ።

• ስሜታዊነት ጠላት ነው ~ አገርን የማስተዳደር ያህል ውቅያኖስ ውስጥ የተነከረ ሀላፊ የሚያበሳጨውና አንዳንዴም የሚያሳብደው ነገር ያጣል ማለት ዘበት ነው። ሊንከን ለዚህ ጥሩ ዘዴ ነበረው። ደብዳቤ ይጽፍና በይደር ያቆየዋል። ታዲያ በማግስቱ ብስጭቱም ስሜታዊነቱም ሲረግብ የሚልከው ደብዳቤ የሚቆጭበት አይሆንም። በስሜታዊነት ድባብ ውስጥ እንዳለ ያመለጡ ዳብዳቤዎች ቢኖሩ እንኳ ሰውየውን የሚያረጋጋና ቂም ያልያዘበት መሆኑን የሚያረጋግጥ ተከታይ ደብዳቤ ይልክለታል። ፀያፍ ቃል ካፉ ወጥቶ አያውቅም።

• ርሕራሄና ታላቅነት ~ ሊንከን ፍጹም ሩህሩህ፤ ከቅጣት ይልቅ ምሕረት ሰዎችን ወደበጎ የመመለስ ኃይል አለው ብሎ የሚያምን ሰው ነበረ። በጦር ሜዳ ያሸነፋቸው ጀኔራሎች ላይ ውርደት እንዳይደርስ፤ የተፈታው ጦር ሠራዊት ደግሞ ከነፈረሱና ከነመሣሪያው ቤተሰቡ ጋር ተቀላቅሎ ኑሮውን እንዲቀጥል መፍቀዱ የወዳጆቹንም የባላንጣዎቹንም ከበሬታ አስገኘለት። ሀገሪቱን ወደ እርቅና ስምምነት ጎዳና አፋጥኖ ወሰዳት። ለዚህ ነው ሊንከን “አባታችን” የሚለውን የፍቅርና የአቅርቦት ቅጽል ሥም ከወገኖቹ የተቸረው።

. እርቅና ስምምነት ~ ጦርነቱ አብቅቶ ሊንከን ለሁለተኛ ጊዜ ተመረጠ። ባስመዘገባቸው ድሎች ከመኩራራት ይልቅ ታሪካዊ ንግግሩን ብሔራዊ እርቅ አንዲሰፍንና የአንድነት ስሜት እንደገና እንዲነግስ መንገድ መክፈቻ አደረገው። ብሔራዊው የትኩረት አቅጣጫ ምን ሊሆን እንደሚገባ ማመላከቻ አጋጣሚ አደረገው። ያ አቅጣጫ በብሩህ ተስፋ የተቃኘ፤ በዕርቅና በሠላም መዓዛ የታጀበ ነበርና አገሪቱን ከዳር-እዳር አወዳት።

“በማንም ላይ የጥላቻና የበቀል ስሜት ሳይኖረን፤ በጽኑ ፍቅር ተሳስረን የጀመርነውን ያገር ግንባታ እንቀጥላለን። ከፍጹም ይቅር መባባል ተነስተን ያገራችንን ቁስል እናክማለን፤ ሕብረታችንን እናድሳለን” አለ።

• በምሳሌነት መምራት ~ ሊንከን ከሕዝብ መሀል የወጣ ስለሆነ ከሕዝብ ጋር የማያቋርጥ ግንኙነት ማድረግን ይወድ ነበር። ስለሆነም ቤተመንግሥቱን ለጎብኝዎች ክፍት አደረገ። ዜጎችን ወደ ጦር ሜዳ ከማሰማራት የከበደ ውሳኔ የለምና ሊንከን ራሱን ከጦር ሜዳ ለይቶ አያውቅም። ከወታደሩ ጋር ይወያያል፤ ብሶታቸውን ያዳምጣል፤ ያበረታታቸዋል፤ ያስተምራቸዋልም። ይህን በማድረጉ ከታሸና ከተኳኳለ የሹሞች ሪፖርት ራሱን መከለል ቻለ። የሊንከን የጦር ሜዳ ጉብኝት የወታደሩን ሞራል ለማነቃቃት ጠቃሚ ቢሆንም አደጋ ይደርስበታል ብለው ለሚሰጉ ጀኔራሎቹ ግን ራስ ምታት ነበር።

• ዘና ማለትማ ተፈጥሯዊ ነው ~ በሥራ ብዛት የተወጠረች ነፍስ ዕረፍት እንደሚያስፈልጋትና የተሟጠጠ ጉልበት በሳቅና በጨዋታ መታደስ እንዳለበት ሊንከን ከልቡ ያምን ነበር። እርሱ ራሱ የተዋጣለት ቀልድ አውሪ ብቻ ሳይሆን አስተዳደሩ በውጥረት ቅንፍ ውስጥ ተወጥሮ እንዳይሠራ የተቻለውን ሁሉ አድርጓል። የቱን ያህል ጫና ቢበዛበት ለቲያትር ቤት ጊዜ አያጣም ነበር። ሊንከን ማስመስልና መኮፈስ የማይወድ ውነተኛ ሰው ነበር።

እዚህ ላይ ባጠቃልለው ደግ መስለኝ። ያሜሪካው የርስ በርስ ጦርነት 620 ሺህ ያህል ሕይወት የጠፋበት እጅግ አስከፊ ጦርነት ነበር። ከሚሊዮን በላይ ዜጎች አካለ ስንኩል ሆነውበታል፤ ሠላማዊ ኑሮ ተናግቶ ዕድገት የኋልዮሺ ተመልሳለች። ይህ ጦርነት ሊወገድ ይችል ነበር ወይ የሚለው ጥያቄ “ሙት” ጥያቄ ነውና ፋይዳው አስተማሪነቱ ላይ ብቻ ነው።

ራሳችንን በማታለል አባዜ ውስጥ ተተብትበን ካልሆነ በቀር በኢትዮጵያ ውስጥ ማሕበራዊ ቀውስ የመከሰቱ አደጋ የማይታሰብ ነው የሚባል አይደለም። ያንዱ አስተዋጽኦ ከሌላው ይለይ እንደሁ እንጅ ባገሪቷ ፖለቲካ ውስጥ ሚና ያላቸው ድርጅቶች ይህ ቀውስ እንዳይከሰት ኃላፊነት የተሞላው ርምጃ ሲወስዱ አለመታየታቸው ያሳስበናል። የፖለቲካ ቅራኔዎች እየተንገዋለሉ እንዲቆዩ ማድረግ ባልታወቀ ሠዓት የሚፈነዳ ቦምብ አቅፎ የመተኛት ያህል ነውና ስንባንን መኖር የለብንም። ልዩነቶቻችንን ማቀራረብ አለመቻላችን፤ የጠባብ ብሔር ስሜት እንዲስፋፋ ማድረጋችን፤ ሕዝቦች እየተራራቁ እየተፈራሩና መግባቢያ ቋንቋ እያጡ እንዲሄዱ ማድረጋችን የራሳችንን እግር ደግመንና ደጋግመን በጥይት የማቁሰል ያህል ቂልነት አለው። ወለጋ ስባተኛን ክፍል ጨርሳ ከቤተሰቦቿ ጋር አዲሳባ ስትዛወር ከሦስተኛ ክፍል ጀምሪ የተባለችዋ ወጣት የሥርዓታችንን ድህነት ታስረዳችኋለች። ያዲሳባውና የወለጋው ወጣት የሚግባቡበት ቋንቋ ተደልዟላ!

ለዚህ ነው ምንጊዜም በባላንጣነት የሚተያዩት ያገራችን ፖለቲከኞች ይህን ጊዜው ያለፈበት የፖለቲካ ቄንጥ አውልቀው መጣል ያለባቸው። በዚህ በምንኖርበት ዘመን አለመደማመጥንና አለመከባበርን የሚያክል ፋራነት የለም። አማረ ማሞ በተርጎሙት “ዴዚደራታ” ላይ እንደተጻፈው እንኳንስ ከተማረና “ከዳተኞችም ሆነ ከደደቦች ቁምነገር አይታጣም” ብሎ ማመን ብልህነት ነው። የናንተን አላውቅም እንጅ መለስና ብርቱካን፤ ስዬና መለስ፤ ኃይሉና ብርሃኑ፤ ሌንጮና ኢትዮጵያ... ወዘተ ሲጨባበጡ ማየት እፈልጋለሁ። ባንድ ስብሰባ አዳራሺ ግምባር ለግምባር ገጥመው ሲወያዩ ማየት እመኛለሁ። ምን ማድረግ ይቻላል? የተመሰከረልኝ በጎ አሳቢ ነኛ!

አሜሪካ አንድ ታላቅ መሪ ባስፈለጋት ሰዓት ሊንከንን አግኝታለች። የሊንከንን የባላንጣዎች ቡድን አዋቅራ ከመዓት ድናለች። እኛ ደግሞ ሳይውልና ሳያድር የራሳችንን ሊንከን መፍጠራችን ወሳኝ ነው። ማለቂያ በሌለው ጉስቁልና የሚማቅቀውን ሕዝባችንን የሚታደግ የባላንጣዎች ቡድን ለማደራጀት ከዚህ የተሻለ የታሪክ አጋጣሚ የለም። አስፈላጊነቱም እንዲህ አንገብጋቢ ሆኖ አያውቅም።

kuchiye@gmail.com

“Team of Rivals”
Kuchiye, March 4, 2010
http://www.kuchiye.blogspot.com/

በረዶ!

ወዳጄ ልጅ አበራ! 

ሲፈራ-ሲቸር ያደረ መንፈሴን እንደምንም አነቃቅቼ ቀያችን የተከመረውን በረዶ ለመዛቅ ጧቱ ላይ ብቅ ብዬ ነበር - “ላይቀርልኝ ዕዳ!” ተብሎ የለ። ታዲያ ያልጠበቅሁት ነገር ገጠመኝ። ባወራረድ ውበቱና በነጠረ ንጣቱ ትናንት ሲያማልለኝና እንደመፈላሰፍም ሲያደርገኝ የነበረ ገራ-ገር በረዶ ዛሬ ጠባዩን ቀይሮ ፍጹም እብሪተኛ፤ “በላ ልበልሃ!” የሚል ጉድ ሆኖ አገኘሁት።

መቼም ዳጎስ ያለ ቁርስ ጎርሶና ትከሻውን ቼብ-ቼብ ተደርጎ የወጣ ወንድ የልብ ሳያደርስ አይመለስምና ወርደ-ሰፊ አካፋየን እያውለበለብሁና ውርድ ከርሱ እንደሚሆን እያስጠነቀቅሁ በረዶ ላይ ጦርነት ከፈትሁ። አጀማመሬን በጣሙን ወደድሁት። በዚህ አያያዝ በራሴ ቀዬ ላይ የሚደነፋው ብቻ ሳይሆን ጎረቤት መበለቷ ደጃፍ ላይ የተከመረውም እንደማይተርፈኝ አወቅሁት። የልብ ልብ ተሰማኝና አካፋውን ካፍ-እስከገደፉ እየሞላሁ አቶ በረዶን በትከሻየ ላይ እያሻገርሁ አሺቀነጥረው ጀመር።

አንተዬ! በ17 ዲግሪ ፋራናይት ሰው ያልበዋል እንዴ? ደግሞ ትንፋሺ ቁርጥ-ቁርጥን ምን አመጣው? እስቲ ትንሺ አረፍ ልበል አልኩና አካፋዬ ላይ ደገፍ እንዳልሁ ሀሳብ አነጎደኝ። ያ ያዲሳባው ዘበኛችን አያልነህ ፊቴ ላይ ድቅን አለ። አይ ግቢ ሲያሳምር! አይ መኪና ሲወለውል! የወዳጄ የመንግሥቱ ለማ “ባሻ አሸብር” ያገር ናፍቆት መነሻውና ሰበቡ ከምንጊዜም በበለጠ ውስጤ ገባ … “አወይ አዲሳባ ወይ አራዳ ሆይ፤ አገርም እንደሰው ይናፍቃል ወይ?!”

ቀጠልሁ ደግሞ መዛቄን። ከፊቴ የተደቀነውንና ከኋላየ ያጠራሁትን ማነጻጸርም ዳዳኝ - ግን ውጤቱን ፈርቼ ተውሁት። “ደሞ ይሄ አካፋ ምን ነካው? ቅድም ካፍ-እስከገደፉ ይሞላ አልነበረም እንዴ? ያ ትከሻዬ አካባቢ ዞሮ የነበረው ሥር ሊያገረሺበት ፈለገ እንዴ ደሞ?”

እንዲህ ያካፋውን ስነፈትና የትከሻየን ልግመት በመታዘብ ላይ እንዳለሁ ነው ከመበለቷ ቤት አቅጣጫ “ርርርርርርር!” የሚል የሞተር ድምጽ ሰምቼ ዞር ያልሁት። እመቤቲቱ በረዶ መንፊያ መንኮራኩራቸው ላይ ቂጢጥ ብለው ቀያቸው ላይ በድፍረት የተጋረጠውን በረዶ ይመነጥሩታል። እጃቸውን አውለበለቡልኝ። እኔም አውለበለብሁላቸው።

“አይ ተወው፤ የዘድሮው በረዶ ባካፋ የሚሞከር አይደለም! አንዳፍታ ጠብቀኝ እረዳሀለሁ!” አሉ ድምጻቸውን ከሞተሩ ድምጽ በላይ ከፍ አድርገው።

“ቀድሞውንም አውቄዋለሁ! የዘንድሮው በረዶ ልዩ ስለሆነ እንጂ የኔም የትከሻየም ያካፋውም መዳከም አይደለም” አልኩ ለራሴ።

“ኸረ ግዴለም ደህና ይዣለሁ!” አልኳቸው የሚያለከልክና የሚያሳጣ ድምጼን መደበቅ እያቃተኝ።

አባባሌ ከላይ እስከታች የመግደርደር ስሜት እንደተጻፈበት ያነበቡት እሜቲቴ መልስ እንኳ አልሰጡኝም። የራሳቸውን ቀዬ ከምኔ ፉት እንዳሉት ሳላውቅ መንኮራኩራቸውን እያውተረተሩ ከች አሉ። በራሳቸውም ይችን መንኮራኩር ለመግዛት ባደረጉት ውሳኔም የቱን ያህል ኩራት እንዳደረባቸው መላ ፊታቸው ላይ ተጽፏል። እንኳንስ እኔ በረዶውም ከምሬት ጋር እንዳነበበው ታወቀኝ።

“ርርርር!” ከላይ እታች ተመላለሱበት። ጠላትህ ብን ይበል ያ ሲያሾፍብኝ ያረፈደ በረዶ ባንድ አፍታ ብን ብሎ ጠፋ። ካሁን ወዲያ በረዶ እሜቲቱም እኔም ደጅ የሚደርስ አይመስለኝም። ካልቸገረው በቀር እኛ ሰፈር ዝር አይልም - ውርድ ከርሱ ነው ‘ሚሆነው!